HISTORIA - WYDARZENIA - INFORMACJE - AKTUALNOŚCI: WITAM NA STRONIE TERESPOL.info24 ORAZ ZAPRASZAM DO ODWIEDZANIA STRONY - "GONIEC TERESPOLSKI - STRONA PRZYJACIÓŁ TERESPOLA I OKOLICY" NA FACEBOOKU

niedziela, 22 lipca 2018

Kolej Warszawsko - Terespolska. Historia budowy (1865 - 1867)

Początki kolei w Terespolu i okolicy sięgają II połowy XIX wieku, kiedy to w latach 1866 -1867 została wybudowana bardzo ważna ze względów gospodarczych i militarnych Kolej Żelazna Warszawsko - Terespolska. Była to trzecia linia kolejowa po Kolei Warszawsko – Wiedeńskiej i Kolei Warszawsko - Petersburskiej, która powstała na obszarze Królestwa Polskiego. Uroczyste otwarcie całej Drogi Żelaznej Warszawsko – Terespolskiej z Pragi (Warszawa) do Terespola z udziałem władz Królestwa Polskiego odbyło się 5 (17) września 1867 roku.
Otwarcie tej linii była poprzedzone kontrolą komisji wyznaczonej przez władze Królestwa, która stwierdziła, że cała linia kolejowa została wykonana zgodnie z zatwierdzonym uprzednio projektem budowy. Komisja uznała także drogę za odpowiednią do eksploatacji, spełniającą wszystkie warunki bezpieczeństwa i ruchu kolejowego na całej linii. Starania o uzyskanie koncesji na budowę Drogi Żelaznej Warszawsko – Terespolskiej zostały ukończone w październiku 1864 roku. Wtedy to zostaje podpisany akt prawny, na mocy którego pomysłodawca i inicjator tej inwestycji Leopold Kronenberg – kupiec, przemysłowiec i bankier ze znanej w tamtych czasach zamożnej rodziny żydowskiej założył spółkę pod nazwą Towarzystwo Drogi Żelaznej Warszawsko -Terespolskiej.
W styczniu 1865 r. Towarzystwo zawarło umowę z przedsiębiorcami angielskimi (Karol Vignoles i Tomasz Brassey) w sprawie warunków i terminów budowy. Roboty rozpoczęto wiosną 1865 roku. Mimo różnych trudności z  nabywaniem gruntów pod tą budowę,  prace postępowały jednak szybko i sprawnie. Wszystkie roboty ziemne i przygotowawcze (m.in. wytyczenie kierunku linii, opracowanie profilu trasy, niwelacja terenu, budowę wysokich nasypów kolejowych, budowę mostów, przejazdów, dostawę szyn, podkładów itp) wykonano w latach 1865 - 1866.  Także, jeszcze w roku 1866 zaczęto wznosić budynki na stacjach i przystankach oraz zwozić z Anglii i Niemiec pierwsze partie zamówionego wcześniej taboru kolejowego.  W dniu 8  maja 1866 roku w obecności namiestnika carskiego w Królestwie Polskim Fiodora Berga, umieszczono w fundamentach Dworca Terespolskiego w Warszawie (Praga) kamień węgielny pod budowę Drogi Żelaznej Warszawsko – Terespolaskiej. Od tego dnia Towarzystwo Drogi Żelaznej Warszawsko -Terespolskiej jako spółka akcyjna miała za zadanie wybudować, a później zająć się eksploatowaniem przez 75 lat wybudowaną linią kolejową z Warszawy (Praga) do Terespola n/Bugiem a w dalszych planach także do Brześcia. Prezesem Zarządu Towarzystwa został  jej pomysłodawca. Kolej ta miała w wydanej koncesji przypisany tor o szerokości rosyjskich dróg żelaznych (1520 mm). Cała administracja i zarządzanie wzorowanie było jednak na kolei Warszawsko – Wiedeńskiej. Zatrudnienie i pomoc na tej kolei znajdowali przede wszystkim Polacy, uczestnicy powstania styczniowego (1863 r.), powracający z sybiru zesłańcy. Kolej tą nazywano wówczas także „sybirską koleją”. Od roku 1866 główny nadzór nad budowę kolei Warszawsko - Terespolskiej przejmuje i prowadzi Tadeusz Chrzanowski należący w tamtym czasie do grona najwybitniejszych inżynierów polskich (budował most Kierbedzia w Warszawie ), który po jej otwarciu został dyrektorem i kierował jej eksploatacją do 1882 roku. Tadeusz Chrzanowski zbudował również zaprojektowany przez siebie most pod Terespolem na Bugu, który połączył kolej Warszawsko - Terespolską z Brześciem. Most ten miał przekrój ok. 235 m i był zbudowany z trzech przepustów, z których jeden obejmował główny nurt rzeki, a dwa pozostałe przecinały groble i służyły do przepuszczenia wód z wiosennych roztopów. Mimo zbudowaniu mostu na Bugu w 1868 roku, odcinek Terespol – Brześć został oddany do użytku  znacznie  później   niż cała linia  Warszawa – Terespol, dopiero 1 marca 1870 r. Było to związane również z usypaniem ogromnych nasypów ziemnych przez bagna terespolskie. We wrześniu 1866 roku oddany zostaje do użytku po dwóch latach budowy pierwszy odcinek kolejowy od Pragi (obecnie Warszawa ) do Siedlec, a dokładnie rok później bo we wrześniu 1867 roku Droga Żelazna Warszawsko - Terespolska została ukończona, uroczyście otwarta i oddana  do użytku już na całym prawie 207 kilometrowym odcinku łącząc Warszawę z Terespolem.
Wszystkie jej linie kolejowe były szerokotorowe (zgodnie z wydaną koncesją) co pozbawiało ją połączenia mostem przez Wisłę z Warszawą a tym samym z koleją Wiedeńską, która przebiegała przez zachodnią część kraju i dawała połączenie kolejowe z całą Europą. Uzyskana w 1874 r. przez Leopolda Kronenberga koncesja  na budowę Kolei Nadwiślańskiej (Kowel-Lublin-Warszawa-Mława z odnogą Dęblin-Łuków) pozwoliło mu w 1877 r. połączyć torami szerokimi i normalnymi przez most kolejowy na Wiśle stacje kolei Nadwiślańskiej i kolei Terespolskiej ze stacją towarową Drogi Żelaznej Warszawsko - Wiedeńskiej. Dopiero takie rozwiązanie dało możliwość  bezpośredniego połączenia pomiędzy szerokotorowymi  kolejami Cesarstwa i Królestwa, a całą Europą przez szlaki kolejowe kolei Wiedeńskiej. Była to polska kolej prywatna aż do roku 1891 kiedy to z przyczyn politycznych i nacjonalistycznych rząd rosyjski skupił akcje Drogi Żelaznej Warszawa-Terespol i bezwzględnie przeprowadził rusyfikację personelu na wszystkich samodzielnych i kierowniczych stanowiskach.  W styczniu 1871 roku kiedy Towarzystwo Drogi Żelaznej Warszawsko – Terespolskiej, przejęło już w dzierżawę od rządu odcinek  kolejowy  Terespol -  Brześć, łączna liczba stacji na całej drodze wynosiła 18 (12 dworców i 6 przystanków). Dworce to: Praga, Miłosna, Mińsk, Mrozy, Kotuń, Siedlce, Łuków, Międzyrzec, Biała, Chotyłów, Terespol i Brześć. Przystanki były na stacjach: Dębe Wielkie, Sosnowe, Dziewule, Brzozowica, Sokule i Szaniawy. Wszystkie budynki dworców były murowane, dwupiętrowe z wyjątkiem Białej, gdzie budynek był jednopiętrowy. Natomiast na wszystkich przystankach budynki pasażerskie były  drewniane z antresolami. Na stacji w Terespolu zbudowano Parowozownię, magazyn towarowy, rampę z  windą  do ładowania różnych towarów, 10 zwrotnic, murowany dwupiętrowy budynek dworca i jeden peron dla pasażerów. Dworzec i zabudowania stacyjne zostały ogrodzone parkanem a w miejscach  narażonych na zawieje śnieżne usypano wały ochronne zabezpieczające przed powstawaniem zasp .  W Terespolu były także 2 aparaty telegrafu Morse’a oraz dodatkowo tzw. telegraf dzwonkowy, którego zadaniem było sygnalizowanie dróżników o wyjściu pociągu z jednej stacji do drugiej. Fakt uruchomienia połączenia kolejowego miał w tamtym czasie bardzo duży wpływ i znaczenie dla późniejszego rozwoju wielu miast i miasteczek na Podlasiu i Mazowszu, co wraz z budową szosy drogowej zwanej Traktem Bitym Warszawa-Terespol-Brześć i rozwojem przemysłu rolnego oraz przetwórczego spowodowało ogromny rozkwit handlu i bogacenia się społeczeństwa.  Droga Żelazna Warszawsko - Terespolska była jedną z lepiej zorganizowanych arterii komunikacyjnych do przewozu ludzi i różnych towarów. Podróżowało się wówczas (do I wojny światowej) pociągami osobowymi posiadającymi wagony klasy od I do IV. Poczekalnie na dworcach były także podzielone na klasy. Były to klasy od I do III. Od roku 1919 wszystkie linie kolejowe w Polsce znalazły się pod zarządem państwowym a 8 lutego tegoż roku powołane zostało Ministerstwo Kolei Żelaznych (od 1932 r. – Ministerstwo Komunikacji). Rozwój transportu kolejowego w II Rzeczpospolitej zaczął się szybko rozwijać. Zaczęły powstawać nowe połączenia kolejowe, wzrastała wymiana handlowa na linii wschód-zachód. Wybuch II wojny światowej spowodował ogromne straty i zniszczenia w całej strukturze kolejowej. Po wojnie i utworzeniu granicy państwowej pomiędzy Polską a ZSRR na Bugu oraz zmianie sytuacji politycznej i militarno - wojskowej w Polsce  zaczął narastać w bardzo szybkim tempie olbrzymi wzrost przewozów i przeładunków.  Sytuacja taka spowodowała konieczność szybkiej rozbudowy infrastruktury kolejowej w okolicach Terespola i Małaszewicz. W połowie grudnia 1949 roku powstają w Małaszewiczach dwie pierwsze duże  rampy przeładunkowe a w roku 1953 rozpoczyna się rozbudowa stacji Kobylany i Małaszewicze oraz budowa nowych stacji, bocznic i ramp przeładunkowych takich jak  Raniewo, Kowalewo, Wólka, Bór, Podsętków. 
Obecnie linia kolejowa  nr 2 Warszawa -Terespol jest częścią międzynarodowej linii E20, która jest fragment Korytarza Transportowego Zachód – Wschód i łączy Berlin z Moskwą i Chinami. Linia jest w całości  2-torowa i zelektryfikowana  dopiero od  1980 roku przed Olimpiadą w Moskwie. Z racji swojego międzynarodowego charakteru  linia ta jest ciągle modernizowana, aby dostosować ją do standardów unijnych, umożliwiających jazdę pociągów pasażerskich z prędkością 160 km/h, a towarowych 120 km/h.
Całkowita długość  linii  wynosiła  206 km 471 m.
Poszczególne odcinków  drogi  oddawano do eksploatacji:  
    Według kalendarza rządowego:                                      Według kalendarza polskiego:
Warszawa (Praga) – Siedlce 27 września 1866 r.    Warszawa( Praga) - Siedlce 9 październik 1866 r.
Siedlce – Łuków 19 listopada 1866 r.                          Siedlce - Łuków 1 grudzień 1866 r.
Łuków – Międzyrzec 20 maja 1867 r.                          Łuków - Międzyrzec 1 czerwiec 1867 r.
Międzyrzec – Biała 28 czerwca 1867 r.                       Międzyrzec - Biała  10 lipiec 1867 r.
Biała – Terespol  5 września 1867 r.                           Biała - Terespol  17 wrzesień 1867 r.


  Oprac: Adam Rymaszewski


 

1 komentarz:

  1. Osobiście znalem ludzi mieszkających na piętrze , to Państwo Sepczukowie , a z Ireną chodziłem do szkoly
    tadek K.Gdańsk

    OdpowiedzUsuń